بيت كوين و فناوري
بيت كوين (bitcoin) كدگذاري مشخص و عيان ارزش هاي جامعه فناوري است، ارزش هايي كه سابق بر اين به صورت پنهان بودهاند. بيت كوين تنها يك نرم افزار نيست، بلكه يك نقطه كانوني و يك نماد مي باشد. در نتيجه انتظار مي رود كه بيت كوين از سال 2020 به بعد كم كم تبديل به پرچم فناوري شود. بيت كوين بزرگترين ارز ديجيتال موجود در بازار است. اين مقاله توسط بالاجي شرينيواسان (Balaji S. Srinivasan) نوشته شده است كه وي يك سرمايه گذار و كارآفرين نمونه است. وي سابقا مدير ارشد فني كوين بيس و شريك تضامني شركت اندريسن هورويتز، موسس Earn.com (توسط كوين بيس خريداري شد)، Counsyl (توسط Myriad خريداري شد)، Teleport (توسط Topia خريداري شد) و كوين سنتر (Coin Center) بود. وي توسط چندين افراد سرشناس حوزه كريئتو و سايفر پانك سايت Nakamoto.com را اخيرا راه اندازي كرده اند و اين مقاله نيز از همين سايت عرضه شده است.
براي درك اين ادعا، لازم است كه فناوري را تعريف كنيم و همچنين ببينيم كه پرچم در اين فضا به چه معناست و چرا پادشاه ارز هاي ديجيتال براي اين عنوان انتخاب شده است. با ما همراه باشيد.
فناوري: ارزش هاي پشت ارزشگذاري ها
فناوري فرهنگي است كه در سيليكون ولي (Silicon Valley) ساخته و صادر شد. فناوري جامعه اي جهاني از بنيان گذاران، سرمايه گذاران، مهندسين و طراحان مي باشد و همچنين كد، برنامه ها، محصولات و شركت هاي ميليارد دلاري را دارا است. اما در واقع فناوري اساسا ارزش هايي است كه زيربناي ارزشگذاري ها مي باشند.
اين ارزش ها در اصطلاحات رايجي مانند ام وي پي (MVP) مورد اشاره قرار مي گيرند و در كتاب هاي محبوب نيز توسط كارشناسان فناوري ابراز مي شوند.
اما اين مضامين به صراحت بيان نمي شوند. اگر ما آنها را حساب كنيم، متوجه مي شويم كه فناوري متمايل به امور بين الملل، سرمايه گذاري و غير متمركزي است. فناوري بلند پرواز، ديجيتال و در كل كاملا انقلابي است. اينها ارزش هاي فناوري هستند.
بيت كوين و كريپتو (crypto) اين ارزش ها را به صورت كد ابراز مي كنند و تبديل به ابزاري براي سرمايه گذاري مي شوند. اگر شما واقعا به ارزش هاي ذكر شده باور داريد، پس بايد بيت كوين بخريد.
بيت كوين به عنوان پرچم ايدئولوژي و نقطه اي كانوني
به ياد داشته باشيد كه همه پرچم ها جغرافيايي نيستند، بلكه بعضي از آنها مربوط به فرهنگ و ايدئولوژي هستند. بيت كوين نيز يك پرچم ايدئولوژي است و ابراز كننده كدگذاري ارزش هاي ذكر شده در فناوري مي باشد.
بيت كوين همچنين پرچم و نقطه اي قانوني براي جامعه كارآفرينان است. وقتي كه مي گوييم بيت كوين يك نقطه كانوني است، اين بدين معني است كه متخصصان فناوري در كشور هايي مانند آمريكا، چين و روسيه با وجود اختلاف نظر هايي كه دارند، همگي بر ارزشمندي بيت كوين توافق دارند.
به عنوان مثال بنيان گذار توييتر (twitter) و لينكدين (LinkedIn) هر دو از طرفداران بيت كوين هستند. و يا مدير عامل بايننس (Binance) و تلگرام (telegram) نيز از طرفداران ارز هاي ديجيتال و بلاك چين (blockchain) هستند. اين يعني افرادي با مليت ها و پيشينه هاي مختلف، به ارزهاي ديجيتال اعتقاد دارند و در مورد اين فناوري هم عقيده هستند.
مشاهده اتفاق نظر چنين افرادي در مورد يك پديده بسيار نادر مي باشد. اين افراد حتي در مورد پديده هايي مانند گوگل (google) و فيسبوك (facebook) هم نظر نيستند. بيت كوين متن باز است و ابزاري براي سرمايه گذاري است، اين دو ويژگي در اتفاق نظر افراد مختلف در مورد آن بي تاثير نيست.
بيت كوين در اين زمينه مانند لينوكس (Linux) است كه همگان مي توانند از آن سود ببرند ولي كسي نمي تواند آن را تباه كند. به عنوان مثال، امروزه گوگل و فيسبوك هر دو از لينوكس استفاده مي كنند و هيچكدام از اين دو نمي تواند ديگري را از استفاده از لينوكس محروم كند.
در جامعه كريپتو نيز چنين است. همگان به بيت كوين احترام مي گذارند. هر صرافي كه ايجاد مي شود، سلطان ارز هاي ديجيتال را پشتيباني مي كند. همه افراد در جوامع پروژه هاي ديگر، بيت كوين را مي شناسند و حتي شايد مقداري از آن را ذخيره كرده باشند. هر مطلب آموزشي كه در مورد كريپتو تهيه مي شود، نويسنده چنين فرض مي كند كه مخاطبين بيت كوين را مي شناسند. اين ارز اولين انتخاب در جامعه ارز هاي ديجيتال است و نقطه اي كانوني است كه همگان حول آن جمع شده اند.
انتقال بيت كوين و خرج كردن آن هيچگونه نيازي به كسب اجازه از بانكها يا هر نهاد ديگري ندارد. از سوي ديگر شايد شنيده باشيد كه بيت كوين پول خلافكاران است و براي ناشناس ماندن در فعاليتهاي مجرمانه از آن استفاده ميشود. اما جدا از خصوصيات اشتباهي كه روزنامهها، اخبار و رسانهها به بيت كوين نسبت دادهاند، اين ارز ديجيتال ويژگيهايي دارد كه سبب تمايز آن نسبت به ساير پولهاي فيزيكي و ديجيتال شده است. ويژگيهاي اساسي و مهم بيت كوين در ادامه شرح داده شده است:
غيرمتمركز بودن به چه معناست؟
شايد بهتر است براي درك ويژگي غيرمتمركز بودن، ابتدا با متمركز بودن آشنا شويد و تاثيرات وجود يك سيستم متمركز در نظام پولي و مالي را بهتر بشناسيد. متمركز بودن به اين معني است كه هنگام مراجعه شما به بانك، سيستم پرداختي ميتواند از كار افتاده باشد (به درست يا غلط!) و شما براي انجام امور بانكيتان ساعتها معطل شويد. سيستم متمركز به معني كنترلي است كه دولتها بر روي پول دارند و آثار زيانبار چنين كنترلي مانند تورمها و بيارزش شدن پول بر كسي پوشيده نيست. سيستم متمركز يعني بانكها ميتوانند حساب شما را بدون اينكه خبردار شويد ببندند. و در نهايت متمركز بودنِ نظام پولي يعني اينكه يك كشور قدرت تحريم و خارج كردن كشور ديگري را از چرخه انتقالات مالي داشته باشد.
اما مهمترين مشخصه بيت كوين غيرمتمركز بودن آن است. همانطور كه گفته شد بيت كوين توسط هيچ فرد حقيقي، گروه، سازمان، بانك و يا هيچ دولتي كنترل نميشود. ويژگي غيرمتمركز بودن بيت كوين به اين معني است كه قدرت در شبكه بين افراد توزيع شده است. اين قدرت ميتواند همان قدرت خلق و توزيع پول باشد كه از دست بانكها خارج شده و به مردم برگشته است. بر همين اساس اعتمادي كه شما به طرفهاي سوم و واسطههايي مانند بانكها در انتقال پول داشتيد هم بين تمامي افرادي كه بر تراكنشها نظارت ميكنند توزيع ميشود و به اصطلاح شما به يك سيستم اعتماد ميكنيد؛ سيستمي كه قوانينش به صورت شفاف در كدهاي برنامهنويسيشدهاي نگاشته شده و به صورت داوطلبانه ميتوانيد از آن استفاده كنيد.
ويژگي غيرمتمركز بودن بيت كوين باعث شد تا در ابتدا افرادي كه ضعف سيستمهاي مالي را در فاجعه مالي سال 2008 درك كرده بودند، به سمت اين فناوري گرايش پيدا كنند. قدرتي كه بانكها در كنترل و عرضه پول پيدا كرده بودند و تورمي كه به سبب آن ايجاد شد، يكي از دلايل پيدايش بيت كوين بود.
آيا تعداد بيت كوينها به صورت نامحدود است؟
دولتها و بانكهاي مركزي اين قدرت را دارند كه به صورت نامحدود پول چاپ كنند و با اين كار ارزش پولهاي ملي خود را كم كنند. در شبكه بيت كوين با اينكه همه افراد ميتوانند در خلق واحدهاي پولي جديد مشاركت كنند، اما تعداد كل سكههايي كه ميتواند ساخته شود محدود به 21 ميليون واحد است. محدود بودن اين تعداد يكي از همان قوانيني است كه در كدهاي شبكه نوشته شده است. از مجموعه قوانين شبكه با عنوان پروتُكل هم ياد ميشود.
بيت كوينهاي جديد طي فرايندي كه استخراج يا ماين كردن نام دارد، توليد شده و در شبكه آزاد ميشوند. اين فرايند را شايد در عكسهايي از معدنكاران خستهاي ديده باشيد كه با بيل و كلنگ به جان سنگهاي معدن افتادهاند و از دل آنها سكههاي با نشان B يا همان بيت كوين خارج ميكنند. اما اين فرايند با آنچه در اين عكسها نشان داده ميشود كاملا متفاوت است و در ادامه به تشريح آن خواهيم پرداخت. استخراج بيت كوينها در دورههاي زماني مشخصي كاهش مييابد و به همين خاطر استخراج واحدهاي جديد رفته رفته سختتر ميشود. يكي از دلايل عمدهاي كه موجب ارزشمند شدن آن در طول زمان و يا به عبارت ديگر بالا رفتن قيمت آن شده، ويژگي محدود بودن آن است.
استخراج يا ماينينگ تنها با استفاده از دستگاههاي مخصوصي به نام ايسيك انجام ميشود. با لپ تاپ هرگز اين كار را انجام ندهيد!
اين ويژگي كه موجب كميابي بيت كوين ميشود، در برابر خاصيت تورمي پولهاي امروزي قرار دارد كه ارزش آنها در طول زمان به تدريج كاهش مييابد. البته محدود بودن تعداد بيت كوينها باعث شده تا از آن به عنوان ابزاري كه توانايي ذخيره ارزش در طول زمان را دارد نيز ياد شود. علاقه سرمايهگذاران به خريد بيت كوين و نسبت دادن القابي مانند طلاي ديجيتال به آن، گواه اين موضوع هستند.
آيا تراكنشها ناشناس است؟
در سيستمهاي پرداخت الكترونيكي و بانكي، مشتريان معمولا نياز به ثبت نام يا افتتاح حساب با مشخصات شناسايي خود دارند. اما در بيت كوين قضيه متفاوت است و ساخت حساب يا بهتر است بگوييم آدرس كيف پول جديد، تنها در چند ثانيه ميتواند انجام شود. در اين شبكه از شما اطلاعات هويتي، كد ملي و مشخصاتي از اين قبيل درخواست نميشود اما اين موضوع نبايد شما را به اشتباه بياندازد كه بيت كوين يك سيستم ناشناس است و فعاليت شما پنهاني خواهد بود. با اينكه شما هر دقيقه ميتوانيد تعداد بسيار زيادي آدرس بسازيد و به آنها بيت كوين بفرستيد، اما بايد بدانيد كه اين تراكنشها ناشناس نيستند. در واقع بهتر است بگوييم كه تراكنشهاي بيت كوين نيمه ناشناس (چيزي مابين ناشناس و شناس) هستند.
تراكنشهاي بيت كوين شفاف هستند و هر تراكنشي كه در شبكه انجام شده باشد، توسط همه قابل مشاهده است. يعني هركس كه بخواهد ميتواند يك تراكنش را پيگيري كند، اما نه به اين معني كه اطلاعات هويتي افراد مشخص شود و تنها ميتوان آدرسها را به همراه دريافتي و ارساليهايشان مشاهده كرد. با اين حال صرافيهاي ارز ديجيتال كه خريد و فروش بيت كوين عمدتا در آنها انجام ميشود، براي جلوگيري از فعاليتهاي مجرمانه و مسائلي مانند پولشويي اقدام به احراز هويت از كاربران خود ميكنند تا در صورت بروز هرگونه جرم با سكههاي خريداري يا فروخته شده، بتوان آن را از طريق مراجع قانوني پيگيري كرد. براي همين هم، بيت كوين ابزار مناسبي براي فعاليتهاي مجرمانه نيست و تراكنشها قابل پيگيري هستند.
چرا تراكنشهاي Bitcoin غيرقابل برگشت است؟
فرض كنيد قصد داريد مبلغي را به دوستتان ارسال كنيد و براي اين كار به عابربانك مراجعه ميكنيد. پس از وارد كردن مبلغ و شماره كارت دوستتان، بدون آنكه مشخصات فرد گيرنده را دوباره بخوانيد انتقال را نهايي ميكنيد. اما اين انتقال به مقصد ديگري انجام شده و شماره كارت دوستتان را اشتباه وارد كردهايد. پس از مراجعه به بانك، پيگيري تراكنش اشتباه و در برخي موارد مراجعه به نهادهاي قضايي، شما در نهايت ميتوانيد پول خود را پس بگيريد.
اما در مورد بيت كوين قضيه فرق ميكند. پولي كه به آدرس اشتباهي فرستاده شده باشد، قابل برگشت نيست و بايد با آن خداحافظي كنيد. زماني كه يك تراكنش در بيت كوين ثبت و تاييد ميشود، به تمامي اعضاي حاضر در شبكه ارسال ميشود و ديگر تغيير دادن آن امكانپذير نيست. شايد اين خاصيت در ابتدا يك ويژگي منفي به نظر برسد اما فراموش نكنيم كه يكي از دلايل غيرمتمركز بودن بيت كوين، كنترل نشدن آن توسط يك گروه خاص است. بانكها در سيستمهاي مالي فعلي همان گروههاي خاصي هستند كه قدرت دستكاري تراكنشها را دارند.
جالب است بدانيد كه تاكنون بيت كوينهاي بسياري به دليل وارد كردن آدرس اشتباهي يا فراموش كردن كليدهاي خصوصيشان، از دست رفتهاند و دسترسي به آنها امكانپذير نيست.
آيا ميتوان آن را جعل كرد؟
بيت كوين غيرقابل جعل است. همانطور كه اشاره شد تعداد كل واحدها محدود به 21 ميليون واحد است و از طرفي هم كسي نميتواند تراكنش ساختگي در شبكه ايجاد كند و بيت كويني خارج از قوانين موجود وارد شبكه كند و يا بيت كوينهاي افراد ديگر را با اين كار بدزدد.
اساس غيرقابل جعل بودن بيت كوين به خاطر تكنيكهاي رمزنگاري است كه در آن استفاده شده است. در صورتي كه بيت كوين فايل ديجيتالي بود كه تنها با كپي كردن آن ميتوانستيد هر تعدادي كه ميخواهيد واحد جديد بسازيد، اين سيستم قابل جعل بود؛ اما استفاده از ترفندهايي مانند كليد خصوصي و كليد عمومي، باعث شده تا چيزي به نام بيت كوين تقلبي وجود نداشته باشد.
حمل و انتقال بيتكوين نسبت به طلا و پول چه برتري دارد؟
يكي از ويژگيهاي برتر بيت كوين نسبت به نسلهاي قديمي پول مانند طلا، حمل آسان آن بدون توجه به مقدار مبلغ موردنظر است. در گذشته براي حمل مبالغ سنگين، تجار بايد كيسههاي پر از سكههاي طلا را بر چهارپايان سوار ميكردند كه البته اين كار خطرات خاص خودش را نيز داشت و ممكن بود در ميانه مسير، راهزنها دستبرد بزنند. اما با بيت كوين هر ميزان و مبلغي را ميتوانيد تنها با يادداشت رشته عبارتهايي كه كليد خصوصي نام دارد، جابجا كنيد.
نگهداري بيت كوين با نرمافزار يا سختافزارهايي كه كيف پول نام دارند، انجام ميشود.
البته با توجه به كيف پولهايي كه براي بيت كوين وجود دارد، آن را ميتوان در سختافزارهاي شبيه به فلش درايو كه امنيت بيشتري هم نسبت به يك تكه كاغذ ميتواند داشته باشد، حمل كرد. كيف پول به سختافزار يا نرمافزارهايي گفته ميشود كه براي نگهداري بيت كوين و ساير ارزهاي ديجيتال كاربرد دارند.
چگونه كار ميكند؟
تا به اينجاي كار درباره اينكه بيت كوين چيست، براي چه هدفي ساخته شده و چه ويژگيهايي دارد صحبت كرديم. در ادامه به اين موضوع خواهيم پرداخت كه بيت كوين چگونه كار ميكند و قابليتهاي ويژهاي كه گفته شد چگونه در اين سيستم پيادهسازي شدهاند.
دادههاي مربوط به تراكنش يا همان انتقال بيت كوين، نوعي اطلاعات به حساب ميآيند كه تمامي افراد در شبكه آنها را نگهداري ميكنند. بهتر است به جاي كلمه افراد مشاركتكننده در شبكه از واژه نود (node) يا گره كه به معني دستگاههاي متصل به شبكه است، استفاده كنيم؛ چرا كه هر فرد ميتواند از چندين دستگاه ماينر براي اتصال به شبكه استفاده كند و هر يك از آنها موجوديتي جداگانه از ديد شبكه داشته باشند.